Nieuw-Zeeland is ongeveer even omvangrijk als Groot-Brittannië. Het vormt de meest zuidelijke hoek van de Polynesische driehoek. Hawaii ligt in het noordelijke punt en Rapa Nui (Paaseiland) in het oosten van de driehoek. Binnen het Polynesische gebied is Nieuw-Zeeland het enige land dat niet in de tropische, maar in de meer gematigde zones van het zuidelijk halfrond gelegen is. 2200 kilometer scheidt Nieuw-Zeeland van Australië. Voor West-Europa ligt Nieuw-Zeeland letterlijk aan de tegenovergestelde zijde van de wereld
Nieuw-Zeeland kende sinds 1911 een nationale militie, deze bestond uit ongeveer 25.000 deeltijdse militairen. De eerste militairen van de New Zealand Expeditionary Force (NZEF) kwamen dan ook uit die militie voort. In totaal bracht Nieuw-Zeeland 124.000 manschappen bijeen, ongeveer 15% heeft de oorlog niet overleefd. De geschiedenis van de NZEF liep analoog met deze van de Australische troepen, de twee expeditie legers werden immers samengevoegd tot de ANZAC. De Nieuw-Zeelanders leverden achtereenvolgens strijd in Gallipoli, aan de Somme, in Mesen en Passendale en uiteindelijk ook in Bapaume en Le Quesnoy tijdens het eindoffensief. In Nieuw-Zeeland leefden twee bevolkingsgroepen: de autochtone Maori’s en de Europeanen, die waren voornamelijk van Britse afkomst.
De Maori’s waren en zijn de inheemse bewoners van Aotearoa, zo noemen zij Nieuw-Zeeland. Het woord maori betekent in feite 'normaal' of 'gewoon persoon' in het Maori. Bij de Maori’s heerste er, hoewel dat zij een heel krijgshaftig volk waren, een grote verdeeldheid of ze al dan niet zouden deelnemen aan de oorlog. Begin 1915 vertrok er dan toch een eenheid van 140 Maori militairen richting Gallipoli, naar Anzac Cove (Anzac Cove was een beschutte baai in Gallipoli die als landingsplaats werd gebruikt door de Anzac troepen). De Maori’s werden er als pioniers ingezet. In deze periode werd het bataljon herbenoemd als The New Zealand (Maori) Pioneer Battalion of het Native Contingent and Pioneer Battalion. Pioniers waren geen gevechtseenheden maar militaire arbeidskrachten die opgeleid werden om loopgrachten, spoorwegen, verbindingswegen en andere logistieke taken uit te voeren. Dit was essentieel maar wel gevaarlijk werk. Nadien kwamen de Maori’s naar het Westfront. Geen enkele andere militair kwam ooit van verder naar het Westerfront dan deze eilandbewoners.
Tegen het einde van de oorlog hadden 2227 Maorii's en 458 Zuidzee-eilandbewoners in dit bataljon gediend. Hierbij werden 336 van hen gedood en 734 gewond. Ook bij andere eenheden kwamen er Maori's om. Na de oorlog keerde het bataljon naar Nieuw Zeeland terug als een volwaardige eenheid en ondernam het een rondreis door het land.
Sinds de herdenkingen van 100 jaar oorlog beseffen we dat de Maori’s een heel andere herdenkingscultuur hebben dan wij westerlingen. Hun manier van herdenken is op zijn minst veel kleurrijker en spectaculairder dan de onze. De westerse geschiedenis van Nieuw-Zeeland is nog maar ongeveer 200 jaar oud. Maar het land werd al vanaf het jaar 1000 bewoond door verschillende stammen van de Maori. Ze pasten hun manier van leven in hun nieuwe land aan, dat ging gepaard met veel respect voor de natuur... De Maori-cultuur was rijk en gevarieerd. Hierin speelde de voorouderverering een belangrijke rol evenals het geloof in goden. Deze goden vertegenwoordigen de hemel, zee, bergen en oorlog. De Maori vereren meerdere goden, Alles startte bij Rangi (vader de hemel) en Papa (moeder de aarde). Uit beide goden ontstonden 70 andere goden. Andere belangrijke zaken waren het geloof in de levenskracht (mairu), de geest (wairua) en de spirituele kracht (mana). Mythes speelden een belangrijke rol in de traditionele Maori-religie. Door de eeuwen heen werden deze oraal doorgegeven omdat de Maori-cultuur geen schrift kende. Verhalen en tradities werden levend gehouden door middel van zang, dans, muziek en allerlei houtsnijwerken. Waar de Maori oorspronkelijk vandaan kwamen is onduidelijk. Volgens eigen legendes waren de verschillende stammen afkomstig uit de Hawaiki-eilanden. Waar deze eilanden lagen is echter een groot mysterie. Het onbekende land had vooral een mythologische betekenis. In de inheemse taal wees Hawaiki namelijk op de legendarische onderwereld. Hier zouden alle Polynesische volken vandaan komen. Sommige wetenschappers noemden het Amerikaanse Hawaii als oorsprong, anderen het Samoaanse eiland Savai'i. Om te ontsnappen aan stammenoorlogen, overbevolking en ziektes gingen de Maori op jacht naar nieuw land. Bij hun ontdekkingstocht stuitten zij op een land waarboven een lange witte wolk hing. Zij doopten dit vervolgens Aotearoa.
Met de komst van de Europeanen naar Nieuw-Zeeland werden vele Maori's bekeerd tot het christendom, maar enkele leiders waren vasthoudend aan de oude waarden en normen en zorgden ervoor dat de oude cultuur niet volledig verloren is gegaan. Aan het begin van de twintigste eeuw leefden vele Maori in heel moeilijke omstandigheden en waren ze vaak zonder land.
Hoewel de traditionele Maori-cultuur in Nieuw-Zeeland lange tijd nauwelijks werd erkend, is er nu sprake van een inhaalrace. Er zijn nog steeds Maori's die zo leven als hun voorouders leefden. Ook zijn er nog steeds Maori's die in het stamgebied van hun voorouders leven. De klederdracht is bij sommige Maori's nog steeds dezelfde als vroeger, net als de grote Tā moko (gezichtstatoeages). Een groot deel van de Maori's is gaan leven als de Europeanen. Zij hebben dezelfde rechten, maar het is over het algemeen wel zo dat ze minder goede banen hebben.
Zoals we ook zagen tijdens de diverse herdenkingsceremoniën aan het westfront is er tegenwoordig een opleving van de oude Maori-cultuur. Deze aandacht wordt Maoritanga genoemd. De Maoritanga blaast oude mythes en legendes nieuw leven in. veel Maori laten opnieuw de traditionele tatoeages zetten die ze dan met veel trots dragen. Tatoeages spelen in de Maori cultuur een significante rol. Dit komt uit een oude mythe die gaat over een jongen en een prinses uit de onderwereld. Het begon met een jongeman, Mataroa, die verliefd werd op Niwareka, een jonge prinses uit de onderwereld en dochter van een ‘tohunga ta moko’. Ze ontmoetten elkaar toen zij de bovenwereld aan het verkennen was en ze trouwden met elkaar. In die tijd waren er nog geen moko (tatoeages)in de bovenwereld en Mataroa had alleen geschilderde symbolen op zijn lichaam. Op een dag sloeg hij zijn vrouw, waarop zij terugkeerde naar haar vader in de onderwereld. Mataroa ging haar achterna en vond haar na een zware zoektocht. Doch de verf op zijn gezicht was helemaal uitgelopen, waardoor hij door Niwareka’s volk werd uitgelachen. Hij vroeg Niwareka’s vader om hem de kunst van ta moko te leren. Dit maakte zo’n indruk op Niwareka dat zij hem vergaf en met hem terugkeerde naar de bovenwereld, waar Mataroa de kunst van ta moko introduceerde.
Het hoofd van de mens wordt als meest heilige lichaamsdeel gezien. De eerste tatoeages worden aangebracht in de puberteit. Dit werd gedaan om de overgang van kind naar volwassene te eren. In hun tatoeages vind je ook vaak de Koru en de Manaia. De Koru geeft de kracht van een varenblad weer, die zich elk jaar opnieuw ontrolt. Het staat symbool voor de positieve verandering van nieuw leven, puurheid en kracht. Het wordt ook geassocieerd met sterke verbondenheid en zorg voor elkaar. De Koru wordt vaak gecombineerd met andere symbolen zoals de Manaia. De Manaia is een oud mythisch wezen met een vogelhoofd, een menselijke vorm en de staart van een vis. Daarmee vertegenwoordigt het de elementen lucht, aarde en water. Het is volgens de Maori’s een houder van grote spirituele energie en beschermer tegen kwaad. Het tatoeëren gebeurde door lijnen in het gezicht te snijden en deze op te vullen met inkt die werd verkregen door het verbranden van rupsen, de schors van de Kapara boom of hars.
En wie kent de haka niet? Deze Polynesische oorlogsdans wordt tegenwoordig voor iedere rugbywedstrijd van het nationale team opgevoerd, maar ook tijdens de specifieke herdenkingsplechtigheden van de Grote Oorlog. De haka drukt de angst van de krijger uit voor gevangenneming alsook de roes van het overleven. De tekst van een haka wordt niet gezongen, maar opgezegd. Het lied is altijd gericht tot de goden. Naast de tekst gebruikt men in de liederen vaak kreten en uitroepen. Deze beroemde hakatekst luidt als volgt:
Ka mate! Ka mate! Ka ora! Ka ora!
Deze dood! Deze dood! Dit leven! Dit leven!
Ka mate! Ka mate! Ka ora! Ka ora!
Deze dood! Deze dood! Dit leven! Dit leven!
Tenei te tangata puhuru huru
Aanschouw! Daar staat een behaarde man
Nana nei i tiki mai
Die de zon bracht
Whakawhiti te ra
En haar liet schijnen
A upa ... ne! A upa ... ne!
Een voorwaartse stap! Nog een voorwaartse stap!
A upane kaupane whiti te ra!
Een voorwaartse stap, nog een.. De zon schijnt!!
Hi!!!
Ha!!!
Naast de haka zijn er nog heel wat andere gebruiken en rituelen, één ervan is een begroetingsritueel. Ze begroeten je via je 'derde oog', bij zo een verwelkoming drukken ze hun neuzen en voorhoofden licht tegen elkaar aan. Het voorhoofd is volgens Maori's de plaats waar gedachten en herinneringen aan voorouders zich ophopen. Voorhoofd (derde oog/anders 'kijken'): 'ik laat jou toe in mijn familie'. Neus (ademhalen): 'Ik wens je adem/leven toe'. Dichtbij elkaar staan en op deze manier elkaars adem delen, betekent volgens Maori's dat je elkaars ziel ziet en elkaar daarna als gelijke ervaart. Een mooie gedachte!
De Maori geloven ook sterk in de levenskracht in Mauri ki te Mauri. Mauri staat voor levenskracht en is volgens de Maori overal in de natuur te vinden. Mauri ki te Mauri dat levenskracht tot levenskracht betekent, verdient iets meer uitleg. Volgens de Maori maakt het niet uit of u nu een persoon of een boom groet, er is altijd een speciale uitwisseling van levenskracht. Waar de westerse wetenschap dit ‘simpelweg’ als een wisselwerking tussen mens en natuur ziet, ligt dat anders binnen de Maori cultuur. Volgens hen geldt Mauri-ora: het speciale gevoel dat we allemaal, op de een of andere manier, met elkaar verbonden zijn. Als we het over Mauri hebben, dan mogen we Hongi niet vergeten. Bij Hongi drukken de Maori de neuzen tegen elkaar aan om de levenskrachten met elkaar te verbinden.
