Ploegsteert  (Comines-Warneton) België.
Kerstbestand eind 1915 'Shake Hands'.
Ploegsteert (Comines-Warneton) België.

Tijdens de oorlog waren er meerdere amicale kerstbestanden. Deze wapenstilstanden waren er op initiatief van de manschappen in de loopgraven gekomen. Soms gingen die gepaard met heuse verbroederingen tussen de manschappen van de strijdende partijen. Dat gebeurde uiteraard geheel zonder de toestemming en geheel tegen de zin van de legerleiding! Zowel de Geallieerde als de Duitse opperbevelhebbers zagen dit als muiterij en hoogverraad.Hun dreigementen geuit op kerstmis 1914 hadden er voor gezorgd dat de mannen al op tweede kerstdag naar hun stellingen terugkeerden. Kort nadien waren de beschietingen herbegonnen.

 

 

In 1915 moesten duidelijke voorschriften en bevelen er voor zorgen dat de discipline deze keer niet opnieuw zou verwijven. Op 19 december 1915 berichtte het Britse opperbevel het volgende aan alle frontcommandanten: “Wij herinneren u aan de onwettige wapenstilstand van Kerstmis vorig jaar. Wij peperen u in dat niets daarvan dit jaar kan getolereerd worden. De artillerie dient vanaf zonsopkomst kanonvuur te droppen op alle vijandelijke loopgraven. Iedere kans om verliezen toe te brengen aan de vijand, van zodra die zich vertoont, moet worden benut.” Soldaten die opnieuw probeerden met de vijand te verbroederen zouden als deserteurs worden geëxecuteerd.

 

Met Kerstmis 1915 lag het front nog vrijwel steeds op dezelfde plaats als in 1914, vanaf de zee bij Nieuwpoort, langs Diksmuide, Ieper, Arras, Compiegne, Soissons, Reims, Verdun, Nancy en zo verder richting Zwitserland. Ondanks alle waarschuwingen nodigden de Duitse manschappen toch de Geallieerde manschappen opnieuw uit voor een kerstbestand toen Kerstmis 1915 naderde. De loopgraven van de strijdende partijen bevonden zich nog steeds op paar honderd meter afstand tegenover elkaar, soms was dat zelfs minder. Ondertussen waren er al honderdduizenden mannen gedood en in dat smalle strookje niemandsland lagen er nog ontelbare onbegraven lijken.

 

 

 

 

 

 

 

Rond Kerstmis 1915 vielen de individuele wapens alsook de kanonnen toch opnieuw stil. Aan beide zijden gaven de mannen zich over aan mijmeringen, maar toch zouden heel wat minder mannen het aandurven om er persoonlijk samen ten komen met de vijand. Toch vonden er hier en daar opnieuw taferelen van verbroederingen plaats. In 1915 was er zelfs een kerstbestand ten zuiden van Rijsel, dat vond plaats tussen de manschappen van de Beierse brigade (waartoe Hitler behoorde) en Britse militairen.

 

 

 

 

 

 

De Duitse soldaat Ernst Bergner schreef in zijn dagboek: “ We zitten tot aan onze knieën in het ijskoude water. Sneeuw bedekt de aarde, ik heb heimwee. Het is Kerstmis. Langs het front is het rustig, alleen een enkele geweerkogel striemt door de lucht.” Net als met de kerst van 1914 waren het de Duitsers die zich opnieuw als eersten blootgaven. Ernst Bergner deed dat om drie uur in de middag: “Ik wil een kerstboom! Zonder kerstboom is het geen Kerstmis. Ik vul mijn pijp, pak mijn houweel en spring over de borstwering. Niemand schiet. Ik zoek de mooiste boom uit en kap hem om. Een wonderlijke winterdag, zo met die vreemde, vredige stilte over het front.”

 

Die zelfde ochtend maar enkele tientallen kilometers verderop, bevond de Britse korporaal C. Coles zich in zijn loopgraaf, hij zat er rustig zijn kerstontbijt op te peuzelen. Plotseling zag een Britse schildwacht Duitse militairen behoedzaam uit hun loopgraven kruipen. Hij vreesde dat er een aanval kwam en schreeuwde: "They're over the top!'' Korporaal Coles en zijn mannen repten zich met hun Lee Enfield geweren en hun handgranaten naar de borstwering: “En daar kwamen de Duitsers inderdaad, maar zonder wapens! Ze zwaaiden en liepen op ons af. Een paar jongens van ons deden dat toen ook. Midden in het Niemandsland gaven ze elkaar een hand. De Duitsers vertelden ons: "We moeten blijven schieten, maar we zullen hoog richten, en heel hoog boven ons hoofd kon je de ping pangs horen.”  De verzoening duurde de hele Kerst. De mannen liepen over en weer.  Er was zelfs één Britse luitenant die deelnam aan de verbroedering, herinnerde Coles zich achteraf: “Deze begaf zich samen met zijn mannen naar de Duitsers. Die man werd later met schande beladen en naar huis gestuurd! "Coles was niet te spreken over de houding van de collega's van deze ene humane luitenant: “Die andere officieren wilden er niks van weten. Zij stuurden na een poos een bericht naar de artillerie en die begon met 18-ponders te schieten, precies naar de plaats waar wij ons bevonden. De Duitsers keerden toen om en ook wij gingen weer terug in onze loopgraven.” Maar die avond keek korporaal Coles naar de vijand en zag hij hoe de Duitsers komforen met gloeiend houtskool langs hun loopgraven plaatsten: "Toen deden wij hetzelfde en het was net Fleet Street in Londen op Kerstavond. Het was een prachtig, een wonderlijk gezicht. Ik zal het nooit vergeten."

 

 

Door de uitgevaardigde bevelen vonden de verbroederingen in beperktere schaal plaats. De legerleiding was opnieuw razend.Ook de Britse generaal-majoor Frederick Lambart Earl of Cavan Minder was uiteraard niet vergenoegd met het kerstgebeuren. Deze adellijke ijzervreter (sommigen vinden hem de beste Britse bevelhebber van de Eerste Wereldoorlog) rapporteerde op 25 december 1915 aan het geallieerde hoofdkwartier: “Het spijt me zeer dat ik moet melden dat er ondanks mijn speciale bevelen toch contacten zijn geweest tussen onze linies en de Duitsers. Ik heb een volledig onderzoek gelast naar de vraag waarom mijn orders zijn genegeerd. Grote aantallen Duitsers waren de eersten die verschenen, maar dat is geen excuus en ik betreur het incident meer dan ik kan zeggen.”

 

In 1916 werden de straffen nog strenger. In de herfst van 1916 dreigde men ermee dat de artillerie op de infanterie zou vuren als die zich op vriendschappelijke wijze met de vijand zouden inlaten. Lagere officieren en soldaten zouden indien nodig standrechtelijk worden geëxecuteerd. Met Kerst 1916 werden zowel de Duitse als de geallieerde militairen die het niemandsland betraden of contact zochten met de vijand geviseerd, de kogels vlogen de hen om de oren.! Met de Kerst van 1916 was er zo goed als niemand die zich nog aan een verbroedering waagde. In 1917 was er evenmin sprake van een kerstbestand.

 

 

 

Meer artikels
Birdcage Mijnkrater 17 juli 1955. 16-07-2018
Comines-Warneton België.

Tijdens de langdurende voorbereiding van de "Slag om Mesen" werden 24 dieptemijnen onder de Duitse stellingen gelegd en geladen.

lees meer ...
Scheepswrak 'The K- lighter' 04-01-2016
Gully BeachTurkije.

Bij Gully Beach ligt er enkele meters van de kust in zee, een wrak van een platbodemschip.

lees meer ...
De Sluiswachter. 27-10-2014
Nieuwpoort België.

Het Belgische leger trok zich in de nacht van 9 op 10 oktober  1914 terug uit Antwerpen. De eerste Belgische eenheden bereikten hun nieuwe doel, de kusstreek.

lees meer ...