De Britse tankaanval bij Cambrai was de eerste grote tankslag in de oorlog, hierbij werden 476 tanks ingezet. De aanval verliep aanvankelijk succesvol, maar na verloop van tijd viel de Britse aanval stil. Er was een tekort aan reservetroepen en de tegenstand van de Duitsers nam toe.
In Flesquières, een twintigtal kilometers van Cambrai, deed vele jaren na de oorlog het verhaal de ronde, dat er ergens in het dorp nog een tank uit de Eerste Wereldoorlog in de grond stak. Een oude dame in het dorp, die in 1917 zeventien jaar was, herinnerde zich dat Russische krijgsgevangenen, op Duits bevel, een tank in een grote kuil duwden. Twee geïnteresseerden stelden een onderzoek in. Met behulp van infrarood film en elektronische metaaldetectie, ontdekten ze onder de grond, in een weiland, een groot metalen voorwerp, het was de tank. Na een week graven was de tank op 20 november 1998, dankzij de hulp van het Britse Royal Tank Regiment, geheel uitgegraven. Het was een ‘female’ Mark IV tank want hij was uitgerust met mitrailleurs. Via een brief geschreven door de kleinzoon van 2nd Lieutenant F.G. Heap werd de tank geïdentificeerd als de D51 die de naam Deborah droeg. De beschadiging aan de tank die in de brief beschreven werd, bleek dezelfde te zijn als die van de tank die in Flesquières was opgegraven.
Tijdens de gevechten bij Flesquières was Heap de tankcommandant van de D51. 20 november 1917, nadat de D51 de laatste huizen van een straat in Flesquières gepasseerd was, werd de tank door Duits veldartillerie geraakt hij kreeg vijf voltreffers en werd buiten strijd gesteld. Vier van de bemanningsleden kwamen om het leven en werden na het gevecht naast het wrak van de tank begraven. Luitenant Heap slaagde erin om met de drie andere overleefden van de bemanning te ontkomen. Een van hen kwam hierbij ergens in het dorp nog om het leven. De D51 bleek achteraf de tank te zijn, die op 20 november ‘17 van alle tanks de meest vooruitgeschoven positie had bereikt. 2nd Lt F.G. Heap werd onderscheiden met het Military Cross.
De Deborah was tijdens de Derde Slag bij Ieper, drie maanden voor de strijd bij Cambrai, al actief bij Poelkapelle. De tankcommandant toen was de Nieuw-Zeelander 2/Lt Macdonald. Op 21 augustus 1917 toen het “D” bataljon wachtte om nabij Poelkapelle in actie te komen, brak er een hevig Duits artilleriebombardement los. Vier tanks, inclusief de D51, werden zwaar beschadigd. De tankcrews bleven ongedeerd en daarom besloot men om tanks te lenen bij andere tankbataljons. De bemanning van de D51 kreeg een van die geleende tanks. De oorspronkelijke tank werd hersteld en opnieuw ingezet bij Flesquières.
Ondanks de verklaring van Mvr. Bouleux, is er nu toch twijfel gerezen over de nauwkeurigheid van haar getuigenis. Er is immers een verschil van 900 meter van aan de plek waar de tank vernield werd tot aan de plaats waar hij begraven werd. Het is moeilijk te verklaren hoe een tank over deze afstand kon verplaatst worden door Russische krijgsgevangenen. Er is ondertussen bewijs gevonden dat de tank begraven werd door de Britten en gebruikt werd als schuilplaats. De D 51 werd door andere tanks versleept naar een put. Deze put werd voor het gevecht door de Duitsers gegraven, ze wilden hier een betonnen schuilplaats bouwen. De verwarring met de versie van Mvr. Bouleux kan ontstaan zijn door het feit dat een aantal gevangen genomen Duitsers meehielpen aan dit labeur.
Wat weten we over de acht mannen aan boord van D51 toen ze op actie trok op de ochtend van 20 november 1917? We weten veel over de tankcommandant 2/ Lt Frank Gustave Heap. Hij won het Military Cross omdat hij de overlevenden van zijn crew in veiligheid bracht nadat zijn tank het einddoel had bereikt en waar ze ook werd verwoest. De Deborah D51 was die ochtend de enige tank die door het dorp geraakte.
Maar hoe zit het met de mannen onder zijn bevel? Gedurende een lange tijd dacht men dat vier bemanningsleden stierven toen de tank vijf directe treffers van Duitse veldkanonnen te verwerken kreeg. Het citaat voor 2/Lt Heap MC (Military Cross) refereerde specifiek naar: “four of his crew dying”. Op de Britse begraafplaats van Flesquieres Hill, gelegen aan de rand van het dorp, staan er vier grafstenen zij aan zij. Daarop staan de namen van: Gunner J Cheverton, Gunner W Galway, Gunner F W Tipping and Private W G Robinson. Ze werden allemaal gedood op 20 november en waren crewleden van het 4th [D] Btn. Tank Corps. Waren deze mannen daarom de vier die samen omkwamen toen de Deborah werd vernietigd? Het leek een eerlijke veronderstelling, maar er was een complicatie: een vijfde man van het 4th Btn Tank Corps lag dicht in de buurt van de anderen begraven. Dat was Lance Corporal George Charles Foot, DCM, en hij kwam ook om op 20 november. Hoe konden we er zeker van zijn welke van deze mannen stierven toen de Deborah werd getroffen?
Om het raadsel op te lossen onderzocht men de bestanden van de Commonwealth War Graves Commission. Tijdens de oorlog was het gebruikelijk om de gewonden haastig op het slagveld te begraven, na de oorlog zorgde men dan voor een herbegrafenis op de nieuwe militaire begraafplaatsen. Uit administratie van het CWGC blijkt dat dat Lance Corporal Foot, en de Gunners Cheverton, Galway en Tipping, oorspronkelijk samen werden begraven. Private Robinson werd oorspronkelijk eerst op een andere plaats begraven. Hieruit concludeerde men dat de vier mannen die omkwamen in Heaps tank, Foot, Cheverton, Galway en Tipping waren. Robinson moet dus elders in het dorp in een andere tank gedood zijn, dat was men dacht. Toen begon men zoveel mogelijk informatie over al deze individuen begonnen te verzamelen en via een website kon men familieleden en nakomelingen, van welke sommigen weinig of geen idee hadden van wat gebeurd was met hun dappere voorouders, traceren en contacteren. En dan speelde er zich een belangrijke en onverwachte ontwikkeling af! Een neef van George Robinson toonde de vorsers een handgeschreven brief van Frank Heap aan George's vader, in dit schrijven uitte de tankcommandant zijn 'medeleven'. Het was een buitengewoon aangrijpende document. In de brief, gedateerd op 26 november, schreef Frank Heap: "Ik heb een bittere avond nu, vier van mijn mannen zijn nu ook verdwenen, allen fijnere kerels dan ik ooit zal zijn". Dit gaf aan dat ondanks alles wat wij voordien vonden, en dat ondanks de Frank Heap citation, het dodental in Deborah vijf en niet vier was. Slechts de commandant en twee mannen moeten de voltreffers op de D51 hebben overleefd. Dus werd Private W.G. Robinson aan de casualtylijst toegelegd. Het onderzoek werd verricht door Rob Kirk, John Heap, Alan Hawkins, Vincent McGarry, John Taylor, Philippe Gorczynski dat met de steun van David Fletcher – het vzw Tank Museum- en het personeel van de Commonwealth War Graves Commission.
De tank Deborah D51 werd lange tijd tentoongesteld in een schuur in het dorpje Flesquières, maar sinds kort werd hij overgebracht naar het nieuw museum gebouw, gelegen vlak naast de Britse militaire begraafplaats Flesquieres Hill British Cemetery. Op deze dodenakker ruste ook de vijf omgekomen bemanningsleden van de D51. In feite liggen ze opnieuw naast hun tank, deze vijf crewmembers zijn:
- Lance Corporal George Charles Foot, 40342, DCM, van het D Bataljon van het Tank Corps, was slechts drie maanden voorbij zijn 20e verjaardag toen hij op 20 november 1917 werd gedood. Enkele dagen na zijn dood stuurde 2/Lt Heap een handgeschreven brief aan zijn vader. Heap schreef: "Wij allen voelen zijn verlies zeer diep aan, zijn vrolijke mentaliteit en niet aflatende goede aard maakten hem bij idereen dierbaar … Het is onmogelijk dat een ziel als George's niet verder zou leven. Ik ben overtuigd dat ik hem weer zal ontmoeten. " Toen de tanks door de Britten voor de eerste keer werden ingezet in de slag van de Somme, een jaar eerder, werd George al bekroond met een Distinguished Conduct Medaille (DCM) voor zijn aandeel en moedig gedrag tijdens de strijd. Zijn DCM citaat in de krant 'The London Gazette'van dinsdag 14 november 1916 werd beschreven als: “40342 Gnr. G.C.Foot, Mach. Gun Corps, ‘For conspicuous gallantry in action. He displayed great courage and determination fighting with his Tank. Later, he remained for thirty hours with a wounded officer under heavy fire.'' George werd geboren op 3 september 1897, in de Arlington Road 153, Regents Park, St.Pancras, in Noord-Londen. Zijn vader, Charles Ernest Foot werd geboren in St Pancras en was gehuwd met een meisje uit nabijgelegen Hoxton, Caroline Foot (voorheen Todd). George rust nu op ²het Flesquieres Hill British Cemetery in graf III.B.5.
- Gunner (kanonnier) William Galway was 25 toen hij stierf, hij werd geboren op 29 mei 1892. Hij was de zoon van wijlen Robert en Elizabeth Galway, die in 39 Church View in Holywood, een voorstad van Belfast in Noord-Ierland, woonden. William diende in de Royal Irish Rifles alvorens toe te treden tot het nieuwe Tank Corps. Hij arriveerde op 3 oktober 1915 in Frankrijk. William's moeder Elizabeth, die weduwe was, vernam haar zoons dood in een brief van tankcommandant 2 Lt/Frank Heap. Hij probeerde de pijn met vriendelijke woorden te verzachten en schreef "uw zoon was het leven en de ziel van mijn bemanning, hij verrichtte het werk van de twee mannen en vrolijkte ons allemaal op. Hij hield ons recht met zijn lachkreten en dat tot op het moment van zijn dood, en stierf met een lach op zijn lippen, net als de echte Ierse gentleman dat hij was". William ligt begraven op het Flesquières Hill British Cemetery in graf III. B. 8.
- Gunner Joseph Cheverton; in de Cambridge Chronicle van 12 december 1917 verscheen het volgende artikel: “De familieleden van Gunner (kannonier) J. Chiverton van het MGC (Tank Corps) ontvingen het nieuws dat hij in actie in Frankrijk werd gedood op 20 november, de dag na zijn 20e verjaardag. Gunner Chiverton, die de enige zoon was van de heer en mevrouw J. Chiverton, van Harlesden, sloot zich aan bij het Cambridgeshire Regiment in april 1915 en trok de daaropvolgende septembermaand naar Frankrijk. In september 1916 werd hij getroffen door het gas, en na zijn herstel werd hij bij zijn terugkeer in Frankrijk, afgelopen juni, overgeplaatst naar de MGC (het latere Tank Corps). Brieven van zijn superieure officier aan de vader van de afgestorvene en aan Miss Coote, 9 Godestone Road, Cambridge, brachten een grote hommage van Gunner Chivertons werk met de tanks, en vertellen over de hoge achting die zijn officieren en zijn kameraden voor hem hadden, en vooral bij de schrijver. Een brief beschrijft hem als een prachtige kerel, als werkwillig en een vrolijke kameraad. Gunner Chiverton werd ogenblikkelijk gedood door een voltreffer tijdens de grote slag op 20 november en werd twee dagen later met zijn gedode kameraden begraven. De schrijver voegt er aan toe dat er korgeleden ter zijner gedachtenis een kruis werd opgezet." Zijn familie kwam uit het dorp van Cherry Hinton, net ten oosten van Cambridge, waar hij dienst nam in het Cambridgeshire Regiment. In september 1915 vertrok hij naar Frankrijk, hij was toen net nog geen 18. De minimumleeftijd om over zee te dienen was toen in feite nog steeds 19 jaar, maar het opnemen van jongeren was niet ongebruikelijk. Joseph werd geboren in coventry en had drie zussen, Rhoda Esther, Annie Jane en Marion. In de loop van de oorlog muteerde Joseph naar het Tank Corps. Gunner Joseph Cheverton werd begraven op het Flesquieres Hill British Cemetery in graf III. B. 7.
- Gunner Frederick William Tipping werd op 10/04/1881 geboren. Zijn ouders waren William Tipping en Mary Ellen Tipping (voorheen Smith), het gezin woonde toen in 36 Sneinton Road, Sneinton, Nottingham. Frederick huwde op 06/08/1904 met Florence Millington, het huwelijk werd ingezegend in de parochiekerk St Alban in Nottingham. Florence kwam aan de kost als kantafwerkster. Het koppel woonde in 2A Bentinck Street, Nottingham. Frederick werkte toen als pakhuisknecht. Vooraleer tankist te worden diende Frederick nog eerst bij het Royal Horse en de Royal Field Artillery. Hij stierf op 20 november 1917 en ligt nu begraven op het Flesquieres Hill British Cemetery in graf III.B.9. Ook zijn broer Harry Tipping, die soldaat was bij het 1st King’s Own (Royal Lancaster Regiment) overleefde de oorlog niet, hij nam dienst als Harry Smith, dat was zijn moeders naam voor zij huwde. Hij sneuvelde op 14 december 1916, hij geeft geen gekend graf, zijn naam staat vermeld op het Thiepval Memorial.
- Private 94838 Robinson Walter George, Tank Corps, werd geboren op 02/01/1898 in Westminster, Middlesex, gesneuveld op 20/11/1917, ligt begraven op Flesquieres Hill British Cemetery in graf III. B. 10.
Er is erg sterk maar niet overtuigend bewijs dat Lance Corporal Marsden één van de twee mannen was die de aanval op Flesquieres in de Deborah overleefde en er door zijn tankcommandant 2/Lt Frank Heap in veiligheid werd geleid. Men denkt dit omdat de naam David Marsden wordt weergegeven op twee belangrijke slachtofferlijsten van het D bataljon 9 in 1917. De eerste keer was op 22 augustus, wanneer Deborah's bemanning werd getransfereerd naar een tank van het 'G' bataljon nadat de Deborah tank was uitgeschakeld tijdens de slag bij Passendale in de Ieperboog. De tweede keer was dit op 20 november, toen de Deborah definitief gevloerd werd in Frankrijk. Het kan toeval zijn, maar het is een feit dat er twee belangrijke namen ook op de lijst van augustus voorkomen. Eén is 2/Lt George Ranald Macdonald, die was de commandant van de Deborah in België, en de andere is private Walter Robinson, die begraven ligt op Flesquieres Hill Cemetery, en die het vijfde slachtoffer was van Deborahs tankcrew.
Men vermoed dat er een zeer grote kans is dat David Marsden en Walter Robinson gewond werden toen de Deborah in België, onder het commando van 2/Lt Macdonald, getroffen werd. Maar blijkbaar waren ze slechts licht gewond en konden ze op hun post blijven, ze werden naar Frankrijk overgebracht om daar dan opnieuw deel uit te maken van de bemanning van de Deborah, ditmaal onder leiding van 2/Lt Heap. Daar werd Marsden op 20 november opnieuw gewond. Robinson en vier anderen stierven.
David Marsden werd geboren op 25 november 1887 te Elland in de buurt van Leeds. Toen de oorlog uitbrak was hij een slager en woonde op 8 Mayo Street in Cockermouth in Cumbria. In maart 1915 nam hij dienst bij de Royal Field Artillery. Later werd hij dan overgeplaatst naar de Motor Machine Gun service (No 9 Battery) en vervolgens naar het Machine Gun Corps bij het D bataljon Tank Corps. Op 29 mei 1915 trok hij overzee naar het front en in augustus’ 17 was hij actief in België. Zijn familie vermoedde dat hij er aangetast werd door het gas. Op 20 november 1917 promoveerde hij tot Lance Corporal, dat was de dag van de aanval op Flesquières. In de dossiers werd hij als tankdriver (tankchauffeur) beschreven, maar zijn kleinzoon David Melliar-Smith geloofd dat zijn grootvader één van de mitrailleurschutters was. Hij beweert dat toen de granaten de tank raakten David munitie haalde achteraan in de tank en dat dit zijn leven redde! Die bewering is uiteraard in strijd met de servicerecords die David Marsden als een 'tankdriver' beschrijven, maar het is zeker mogelijk dat de bemanning in de hitte van de strijd de rollen omwisselde.
Na zijn overlevingstocht van 20 november 1917 keerde David terug naar Engeland om er verzorgd te worden in een hospitaal. Hij werd niet meer ingezet in de strijd. In september 1918 trouwde hij in Cockermouth met Effie Grave, het koppel zou het leven schenken aan vier dochters. In maart ’19 kreeg David dan zijn demobilisatiepapieren daarin werd verwezen dat hij ongeschikt werd verklaard en dat hij anemie had. In de jaren 1950, tijdens een X-stralenonderzoek, ontdekte men onder zijn middenrif nog een stukje granaatscherf, maar men besloot om het te laten zitten, want het was te gevaarlijk om het te verwijderen. De kleinzoon herinnert zich ook dat zijn grootvader hem ooit vertelde dat ze na de oorlog nog jarenlang stukjes metaal uit hem weg namen! David Marsden stierf op 6 oktober 1969.
Wie het achtte bemanningslid was blijft een vraagteken.
